व्यस्त जीवनशैलीमा अधिकांश मानिसहरू आफ्नो दैनिकीमा ध्यान दिन असमर्थ हुन्छन्। बाहिर जाने काम होस् वा घरकै काम हरेक व्यक्ति कुनै न कुनै दबाबबाट गुज्रिरहेको हुन्छ। दिनभर कामको चिन्तामा कसरी बित्छ, थाहा पनि हुँदैन । विशेष गरी हामी बिहानको समयमा के गर्छौं र हामीले हाम्रो समय कसरी बिताउँछौं, यी सबैले हाम्रो दिनचर्यामा प्रभाव पार्छ। 

आयुर्वेदमा बिहानको केही विशेष नियमहरू दिइएको छ जसले जीवनशैलीमा सुधार मात्र गर्दैन तर व्यक्तिमा आत्मविश्वास, अनुशासन र सन्तुलन जस्ता गुणहरू पनि विकास गर्छ। यी गुणहरूको कारणले तपाईंको सफलताको बाटो पनि खुल्छ। उनीहरूको बारेमा जानौँ ।

बिहान सबेरै उठ्ने – आयुर्वेदले ब्रह्म मुहूर्तमा अर्थात् सूर्योदयभन्दा २ घण्टा अगाडि उठ्न सुझाव दिएको छ । यसको कारण यो हो कि दिन सुरु गर्नु अघि, आफ्नो शरीर सफा गर्न र ध्यान दिन पर्याप्त समय छ। यदि तपाईं यति चाँडो उठ्न सक्नुहुन्न भने, बिस्तारै बानी बसाल्नुहोस्। चाँडै तपाईं यसको बानी हुनेछ।

अनुहारमा पानी छ्याप्नुहोस्– बिहान उठेपछि सबैभन्दा पहिले अनुहारमा पानी छ्याप्नुपर्छ । विशेषगरी आँखामा पानी छ्याप्नुलाई आयुर्वेदमा राम्रो व्यायाम मानिन्छ । ध्यान दिनुहोस् कि यो पानी धेरै चिसो वा तातो हुनु हुँदैन। यो पानी कोठाको तापमानमा हुनुपर्छ।

पेट सफा राख्नुहोस्– आयुर्वेदमा राती सुत्नुअघि बाथरुम जानु राम्रो मानिन्छ । राति बाथरुम गएर शरीरबाट सबै विषाक्त पदार्थ बाहिर निस्कन्छ । आयुर्वेदमा बिहान एक पटक र राति एक पटक शौचालय जाने सल्लाह दिइएको छ। यस कारणले गर्दा तपाई बिहान हल्का र स्वस्थ महसुस गर्छन् भने राति पेट सफा गर्नाले राम्रो निद्रा आउँछ ।

दाँत राम्ररी सफा गर्नुहोस्– आयुर्वेदमा दाँत र दाँतको सरसफाईको विशेष महत्त्व रहेको छ । बिहान उठेपछि राम्ररी ब्रस गर्नुहोस्। मुखको सरसफाईमा बढी ध्यान दिनुहोस् किनकी मुखको फोहोरबाट धेरै ब्याक्टेरिया बढ्छन् जसले धेरै रोग निम्त्याउँछ । ब्रश समय समयमा परिवर्तन गर्नुपर्छ। मीठो भन्दा तितो टूथपेस्टले ब्रस गर्नु राम्रो हो।

घाँटी सफा गर्ने  -  घाँटी दुखेको बेलामा मात्रै धेरैजसो मानिसले कुल्ला गर्ने गर्छन्, तर आयुर्वेदका अनुसार हामीले दैनिक कुल्ला गर्नुपर्छ। नुन पानीले कुल्ला गर्नु र नुनले गिजा सहितको नरम तन्तु सफा गर्छ ।

शरीरको मसाज - आफ्नो दैनिकीमा तातो तेलले तेल लगाउने वा मालिस गर्ने बानीलाई समावेश गर्नुहोस्। आयुर्वेदकाअनुसार शरीरलाई तेलबाट प्राप्त हुने मोस्चराइजर कुनै पनि क्रिममा उपलब्ध हुँदैन । यदि तपाईसँग हरेक दिन बडी मसाज गर्ने समय छैन भने हप्तामा कम्तिमा तीन दिन अवश्य गर्नुहोस्। गर्मीको समयमा, तपाईंले एक हप्तामा कम्तिमा तीन दिन गर्नुपर्छ। गर्मीका दिनमा हप्तामा दुई पटक मसाज पनि गर्न सकिन्छ ।

पूरै शरिरको मसाज गर्नु आवश्यक भए पनि समय कम भएमा शरीरको कम्तिमा पाँच भागमा मसाज अवश्य गर्नुपर्छ । यी अंगहरू नाभि, खुट्टाको तलव, टाउको, कान, हात र कुहिनो हुन्। नुहाउनुअघि तेल मालिस गर्नुपर्छ । यसका लागि जैतुनको तेल, नरिवलको तेल, तोरीको तेल र तिलको तेल पनि प्रयोग गर्न सक्नुहुन्छ।

हल्का व्यायाम गर्नुहोस् - आयुर्वेदका अनुसार दिनको सुरुवात हल्का व्यायामबाट गर्नुपर्छ । यसले शरीरमा रक्त प्रवाह र लचकता बढाउँछ। यसका लागि तपाई हिँड्न वा योग गर्न सक्नुहुन्छ तर नथाक्ने गरी व्यायाम गर्नुपर्छ । धेरै व्यायाम गर्दा थकान हुन सक्छ।

खानेकुरामा ध्यान दिनुहोस् = बिहानको खाजा कुनै पनि हालतमा नछोड्नुहोस्। बिहानको खाजा धेरै हेभी वा धेरै ढिलो हुनु हुँदैन। बिहानको खाजा खाँदा पेट हलुका रहन्छ र पाचन प्रणाली ठीकसँग काम गर्छ । दिनको सुरुवात फलफूल, तरकारी, जुस, दही र साबुत अनाबाट गर्नुहोस् ।